Dussehra (Vijayadashami) 02/10/2025

Dussehra (Vijayadashami) is one of the most celebrated Hindu festivals in India, symbolising the eternal triumph of good over evil. In 2024, it will be observed on Sunday, October 12, marking the grand culmination of the nine-day festival of Navratri. On this day, Hindus across the world commemorate the victory of Lord Rama over the demon king Ravana, as well as the triumph of Goddess Durga over the buffalo demon Mahishasura.

The festival is not only a celebration of mythological victories but also a reminder of timeless values such as courage, righteousness, truth, and devotion. It signifies the victory of Dharma (righteousness) over Adharma (unrighteousness), reinforcing the eternal truth that good ultimately prevails, no matter how powerful evil may appear.

The word Dussehra is derived from the Sanskrit words “Dasha” (ten) and “Hara” (defeat), referring to the downfall of Ravana with his ten heads. Similarly, Vijayadashami, meaning “the day of victory,” marks Goddess Durga’s triumph after a fierce nine-day battle with Mahishasura, symbolising the power of divine energy against demonic forces.

Across India, Dussehra is celebrated with great enthusiasm and regional variations. In northern states, grand Ramlila performances culminate in the burning of Ravana’s effigies, symbolising the destruction of evil. In Bengal and eastern India, it coincides with Durga Puja, where beautifully crafted idols of Goddess Durga are immersed in water bodies with devotion and festivity. In southern India, Ayudha Puja is performed, honouring tools, weapons, and instruments as a mark of respect for work and livelihood.

 Dussehra thus serves as a cultural and spiritual reminder that truth, virtue, and goodness are everlasting forces that guide humanity toward harmony and justice.

Read More

Lal Bahadur Shastri Jayanti 02/10/2025

Lal Bahadur Shastri Jayanti is observed every year on October 2nd, coinciding with the birth anniversary of Mahatma Gandhi. On this day, India pays tribute not only to the Father of the Nation but also to Lal Bahadur Shastri, the country’s third Prime Minister and one of its most respected leaders.

Shastri Ji was admired for his simplicity, humility, honesty, and unwavering commitment to the nation. Despite his modest lifestyle, he stood tall as a leader who placed the interests of the people above all else. His tenure as Prime Minister, though short, was marked by decisive leadership during challenging times, particularly the Indo-Pak war of 1965. It was during this period that he coined the iconic slogan “Jai Jawan, Jai Kisan”, saluting the courage of soldiers and the hard work of farmers—two pillars of India’s strength.

Shastri Ji’s vision emphasized self-reliance, unity, and national pride. His contributions to agriculture, defense, and social harmony continue to inspire generations.

Read More

Gandhi Jayant 02/10/2025

Gandhi Jayanti is celebrated every year on 2nd October to mark the birth anniversary of Mahatma Gandhi (Mohandas Karamchand Gandhi), the Father of the Nation. 

Mahatma Gandhi was born on 2nd October 1869 in Porbandar, Gujarat. 

He is remembered worldwide for his philosophy of truth (Satya), non-violence (Ahimsa), and peaceful resistance (Satyagraha). 

His principles played a vital role in India’s struggle for independence from British rule. 

Gandhi Jayanti is also observed globally as the International Day of Non-Violence, declared by the United Nations in 2007.

Gandhi’s Teachings Remembered

• Truth & Non-Violence as the foundation of life.

• Satyagraha – peaceful protest against injustice.

• Swadeshi & Self-reliance – encouraging local production and simple living.

• Cleanliness & Village Development – importance of hygiene, sanitation, and rural upliftment.

Gandhi Jayanti is not just a remembrance of a great leader but also a day to reaffirm commitment to his ideals of peace, harmony, and humanity.

Read More

Karmveer Bhaurao Patil Birth Anniversary 22/09/2025

Karmveer Bhaurao Patil's birth anniversary is celebrated on September 22. He was a renowned educationalist, social activist, and founder of the Rayat Education Society in Maharashtra, India. Born in 1887 in Kumbhoj, Kolhapur, Bhaurao Patil dedicated his life to spreading education among the masses, especially in rural areas and backward castes. His philosophy of "earn and learn" empowered students to pursue education while working to pay expenses ¹.

Some notable achievements of Karmveer Bhaurao Patil 

Founding Rayat Education Society Established in 1919, this society focused on educating children from lower castes and poor families.

Promoting Mass Education : Bhaurao Patil played a significant role in advocating for mass education and social equality.

Awards and Recognition : He received the Padma Bhushan award in 1959 and an honorary D.Litt degree from the University of Pune.

Legacy : Today, Rayat Shikshan Sanstha is one of the leading educational institutions in Maharashtra, providing quality education to students from all sections of society.

Bhaurao Patil's contributions to education and social welfare have had a lasting impact on Maharashtra, inspiring future generations to work towards creating a more equitable society.

Read More

World Ozone Day 16/09/2025

 

World Ozone Day 

    The ozone layer is a protective shield in the Earth's stratosphere that absorbs most of the sun's harmful ultraviolet (UV) radiation, preventing it from reaching the surface and protecting humans, animals, and plants from damage.

    World Ozone Day is observed every year on September 16, a date chosen to commemorate the signing of the Montreal Protocol on Substances that Deplete the Ozone Layer in 1987. This landmark international treaty is widely regarded as one of the most successful environmental agreements, aimed at phasing out harmful substances to protect the ozone layer. The day was officially established by the United Nations (UN) in 1994 to raise global awareness about the critical role of the ozone layer in shielding life on Earth from harmful ultraviolet (UV) radiation and to promote continued efforts in its preservation. 

    The official theme of World Ozone Day 2025 is “Ozone for Life”, emphasizing the ongoing importance of the ozone layer as an irreplaceable shield that protects life on Earth from harmful ultraviolet (UV) radiation. This theme highlights both the global success of the Montreal Protocol in reducing ozone-depleting substances and the future potential of continued international cooperation to safeguard the ozone layer. Each year, World Ozone Day adopts a unique theme to focus attention on current challenges, raise awareness, and celebrate progress in protecting the planet

Read More

Engineers Day (M. Visvesvaraya Birth Anniversary)15/09/2025

    Engineers Day is celebrated to honor the remarkable contributions of engineers in transforming society through technological innovation, infrastructure development, and problem-solving expertise. It is a day to recognize the pivotal role engineers play in building a better and more sustainable future.

    In India, Engineers Day is celebrated every year on September 15th. This special day marks the birth anniversary of the eminent engineer and visionary, Sir Mokshagundam Visvesvaraya (M. Visvesvaraya), born on 15th September 1861.

    Sir Mokshagundam Visvesvaraya was not just an engineer, but also a statesman, educator, and a pioneer in nation-building. His immense contribution to India’s engineering landscape has made him a national icon. Some key highlights of his life include:

• He was an expert in irrigation and flood control engineering.

• Designed and implemented the Automatic Weir Water Floodgate system, which is still operational today at the Krishna Raja Sagara Dam in Karnataka.

• Served as the 19th Diwan of Mysore State, where he contributed to industrial development, educational reform, and infrastructure modernization.

• Awarded the Bharat Ratna in 1955, India’s highest civilian honor, in recognition of his services to the nation.

• Key Achievements of Sir M. Visvesvaraya

  • Development of flood control systems in Hyderabad.

  • Major contribution in constructing dams and water management systems across India.

  • Promotion of industries like hydroelectric power and mechanized factories during his tenure as Diwan of Mysore.

  • Pioneer of the idea of planned industrial development in India.

    Engineers Day is not just a celebration of achievements; it is a reminder that every structure we use, every machine we rely on, and every digital solution we enjoy has been made possible by the dedication, creativity, and effort of engineers. On this day, we salute Sir M. Visvesvaraya and all engineers who contribute selflessly to making the world a better place.

Read More

हिंदी दिवस १३/०९/२०२५

                                 

    हिंदी भाषा के महत्व को सम्मान और मान्यता देने के लिए पूरे भारत में हिंदी दिवस बड़े उत्साह और गर्व के साथ हर वर्ष 14 सितंबर को मनाया जाता है। यह दिन हमें हमारी भाषाई विविधता और अनेक बोलियों वाले राष्ट्र में एक एकीकृत भाषा की आवश्यकता की याद दिलाता है। हिंदी हमारे दैनिक जीवन में महत्वपूर्ण स्थान रखती है और राष्ट्रीय गौरव व एकता की भावना को बढ़ावा देती है।

    हिंदी केवल एक संप्रेषण का माध्यम नहीं है, बल्कि यह प्राचीन ग्रंथों, परंपराओं, ज्ञान और शाश्वत विचारों का भंडार भी है। यह अतीत और वर्तमान के बीच सेतु का कार्य करती है, जिससे हमारे धर्मग्रंथ और शास्त्रीय रचनाएँ समकालीन पीढ़ियों तक पहुँचती हैं।

    आधुनिक युग में भी हिंदी सहजता से नए शब्द और अवधारणाएँ अपनाकर अपने आप को ढालती है। साहित्य, कला, सिनेमा और दैनिक संचार में हिंदी अपनी बहुमुखी प्रतिभा का प्रदर्शन करती है।

    संक्षेप में, हिंदी दिवस हमारी सांस्कृतिक और भाषाई विरासत का उत्सव है। यह दिन आने वाली पीढ़ियों को हिंदी के संरक्षण, प्रयोग और विकास के लिए प्रोत्साहित करने का महत्वपूर्ण संदेश देता है।

    हिंदी दिवस इसलिए भी महत्वपूर्ण है क्योंकि यह दिन 14 सितंबर, 1949 का प्रतीक है, जब भारत की संविधान सभा ने हिंदी को भारत की राजभाषा के रूप में अपनाया था। यह निर्णय संविधान के तहत लिया गया और 26 जनवरी, 1950 से लागू हुआ। वर्तमान में भारत की दो आधिकारिक भाषाएँ हैं – हिंदी और अंग्रेज़ी।

    इसके साथ ही हिंदी दिवस पर हम महान विद्वान और इतिहासकार बेहर राजेंद्र सिम्हा की जयंती भी मनाते हैं, जिन्होंने हिंदी भाषा को राजभाषा के रूप में स्थापित करने में अहम भूमिका निभाई थी।

    इस प्रकार, हिंदी दिवस हमें हमारी मातृभाषा से गर्व करने, उसकी समृद्धि को बढ़ाने और आने वाली पीढ़ियों को इसे सशक्त बनाए रखने का संकल्प दिलाता है।

Read More

Digvijay Diwas – September 11, 2025

 

Digvijay Diwas 

Digvijay Diwas is observed every year on September 11 to honor the historic address delivered by Swami Vivekananda at the Parliament of the World’s Religions held in Chicago in 1893.

During this important event, Swami Vivekananda represented India and Hinduism, delivering a powerful speech that emphasized universal brotherhood, religious harmony, and tolerance. His famous greeting,

“Sisters and Brothers of America,”

captivated the audience and highlighted India’s spiritual wisdom on a global platform.

The World’s Parliament of Religions was held from September 11 to September 27, 1893, and marked a historic milestone in promoting interfaith dialogue and mutual understanding across the world.

This day symbolizes the triumph of ideas and spiritual conquest over ignorance and misunderstanding, making it a moment of pride in India’s cultural and spiritual history.

Read More

International Literacy Day 08/09/2025

International Literacy Day

International Literacy Day is celebrated every year on 8th September across the world. It was first declared by UNESCO in 1966 to highlight the importance of literacy for individuals, communities, and societies. 

Literacy is not just about reading and writing, but also about gaining knowledge, developing skills, and achieving empowerment.  

It helps reduce poverty, improve health, promote gender equality, and create sustainable development. 

Literacy is the foundation of lifelong learning and a basic human right.

UNESCO announces a specific theme for International Literacy Day to focus on global challenges and solutions related to literacy. The theme encourages countries to take initiatives for spreading education and awareness.

International Literacy Day reminds us that education is the key to empowerment and progress. It inspires us to work towards a world where every individual can read, write, and grow with dignity.

Read More

Teacher’s Day 05/09/2025

Teacher’s Day

Teacher’s Day is celebrated every year on 5th September in India to honor and appreciate the invaluable role of teachers in shaping society. This day marks the birth anniversary of Dr. Sarvepalli Radhakrishnan, a great philosopher, scholar, teacher, and the second President of India. When his students once asked to celebrate his birthday, he suggested that the day be observed as Teacher’s Day instead, to pay tribute to all teachers.

Teachers are often called the backbone of society. They not only impart knowledge but also guide, inspire, and nurture students to become responsible citizens. They help in building character, shaping the future, and instilling moral values.

On this day, schools and colleges organize various activities such as speeches, cultural programs, skits, and games to express gratitude towards teachers. Students often prepare cards, flowers, or small tokens of appreciation to show their respect and love.

In short, Teacher’s Day is a celebration of the bond between teachers and students. It reminds us that teaching is not just a profession, but a noble service that shapes generations.

Read More

National Wildlife Day 04/09/2025

National Wildlife Day

National Wildlife Day is observed every year on 4th October in India. The day is dedicated to raising awareness about the importance of wildlife conservation and the need to protect endangered species. It reminds us of the vital role animals play in maintaining ecological balance and biodiversity.

India is one of the most biodiverse countries in the world, home to majestic species such as the tiger, elephant, Asiatic lion, rhinoceros, leopard, deer, and peacock. Unfortunately, many of these species are under threat due to hunting, deforestation, habitat loss, and pollution. National Wildlife Day serves as a call to action for individuals and communities to safeguard these natural treasures.

The day is celebrated through various activities such as seminars, essay competitions, drawing contests, nature walks, tree plantation drives, and visits to wildlife sanctuaries. Schools, colleges, and environmental organizations take the lead in spreading awareness and encouraging responsible behavior toward nature.

In essence, National Wildlife Day emphasizes the message that “Protecting wildlife means protecting our own future.” It is a reminder that only by living in harmony with nature can we ensure the survival of our planet and ourselves.

Read More

Independence Day 15 Aug. 2025

        Independence Day   (India)  is celebrated every  year on 15 August   to commemorate the nation’s freedom from British colonial rule in 1947.     It marks the historic moment when India became a sovereign nation, following decades of struggle, sacrifice, and determination led by freedom fighters.

    On this day, the Prime Minister of India hoists the national flag at the Red Fort in Delhi and addresses the nation. The celebrations include cultural programs, patriotic songs, parades, and various events across states, schools, and institutions.

    Independence Day is not only a tribute to those who fought for the country’s freedom but also a reminder of our responsibilities as citizens to uphold unity, democracy, and progress.

Read More

World Organ Donation Day 13/08/2025

    World Organ Donation Day 2025 will be observed on Wednesday, August 13. This annual event aims to raise awareness about the life-saving power of organ donation and inspire people to register as donors.

Theme for 2025:

“Answering the Call” – as announced by the Organ Donation and Transplantation Alliance. This theme serves as both a tribute to the tireless professionals working in the field and a call to action for increased collaboration, innovation, and partnership within the organ donation and transplantation community. It recognizes their dedication and encourages continued advancement of best practices to save more lives.

Significance of the Day

1. Saving Lives:
   Organ donation offers a second chance at life for patients suffering from organ failure or chronic illnesses, such as kidney, liver, or heart diseases.

2. Raising Awareness:
   It helps dispel myths and misconceptions about organ donation, encouraging more individuals to consider becoming donors.

3. Honoring Donors and Families:
   The day pays tribute to the selflessness of organ donors and the compassion of their families, who make the decision to give the gift of life.

4. Addressing the Need:
   With thousands of patients on waiting lists for organ transplants worldwide, the day underscores the urgent need for more registered donors.

5. Promoting Action:
   Beyond awareness, the day inspires concrete action—registering as an organ donor, pledging support, and spreading the message within communities.

Core Message:

World Organ Donation Day reminds us that one donor can save multiple lives, and that choosing to donate is a legacy of hope, compassion, and humanity.

Read More

जागतिक युवा दिवस : १२ ऑगस्ट २०२५

                            

    जागतिक युवा दिवस दरवर्षी १२ ऑगस्ट रोजी साजरा केला जातो. या दिवसाचा उद्देश जगभरातील तरुणांना भेडसावणाऱ्या आव्हानांविषयी आणि त्यांच्या समोर असलेल्या संधींबाबत जनजागृती करणे हा आहे.

    हा दिवस संयुक्त राष्ट्र संघाने स्थापन केला असून दरवर्षीचा विषय (Theme) UN Focal Point on Youth व विविध युवा संघटना तसेच UN Inter-Agency Network on Youth Development च्या सदस्यांच्या सल्ल्यानुसार ठरवला जातो.

“Local Youth Actions for the SDGs and Beyond”

— या वर्षीची जागतिक युवा दिवसाची मुख्य थीम ही आहे SDGs आणि त्यापलिकडेची स्थानिक युवा क्रिया

    ही थीम हे अधोरेखित करते की जागतिक स्तरावरील ध्येय—नेहित टिकाऊ विकासाचे ध्येय (SDGs)—फक्त अग्रगण्य योजनांपुरती मर्यादित नाहीत. तर त्यांचे प्रत्यक्ष फलित करण्याचे सामर्थ्य स्थानिक समुदायांमध्ये, विशेषतः युवा वर्गाच्या सक्रिय सहभागातून, निर्माण होते. संयुक्त राष्ट्राच्या विकास विभाग (UN DESA) अशी भूमिका मानतो की युवावर्ग आपल्या कल्पकतेने, समुदायांशी असलेल्या घट्ट नात्यांनी, आणि नवोन्मेषक दृष्टिकोनाने SDGs च्या अभियानाला वास्तविकतेचा आकार देऊ शकतो

    या थीमद्वारे जगाला सांगितले जाते की टिकाऊ विकासाच्या उद्दिष्टांची सिद्धी फक्त जागतिक रूपरेषेतून नव्हे, तर प्रत्यक्ष कार्यवाही आणि स्थानिक स्तरज्ञानी युवा नेतृत्वातून शक्य आहे.

Read More

National Librarians’ Day – August 12, 2025

National Librarians’ Day is observed every year on August 12 in India to mark the birth anniversary of Dr. Shiyali Ramamrita Ranganathan (1892–1972), fondly remembered as the Father of Library Science in India. This day not only honors Dr. Ranganathan’s remarkable contributions to the library profession but also recognizes the indispensable role librarians play in promoting knowledge, literacy, and lifelong learning

The date coincides with Dr. Ranganathan’s birth anniversary, acknowledging his pioneering efforts in establishing library science as a recognized academic and professional discipline in India. 

It is a day to reflect on the value of libraries as vital community hubs, as well as the commitment of librarians to ensuring equitable access to information.

Dr. Ranganathan’s Contributions

Dr. Ranganathan’s legacy is monumental in the field of library and information science:

1. Five Laws of Library Science (1931) – A timeless framework for library services:

   1. Books are for use.

   2. Every reader his/her book.

   3. Every book its reader.

   4. Save the time of the reader.

   5. The library is a growing organism.

2. Colon Classification System – An innovative and flexible library classification method based on facets, widely respected in the global library community.

3. Advocacy for Public Libraries – Championed the cause of free and accessible public libraries across India.

4. Educational Reforms – Helped establish library science education as a formal discipline in Indian universities.

In an era of rapid digital transformation, Dr. Ranganathan’s vision of libraries as dynamic, user-centered, and ever-evolving institutions remains more relevant than ever. National Librarians’ Day serves as a reminder to adapt his principles to modern contexts, integrating traditional library services with innovations like AI tools, digital repositories, and open access resources.

Read More

National Book Lover’s Day 09/08/2025

National Book Lover’s Day is celebrated every year on August 9, honoring the timeless joy and value of books.

Although it is not an official holiday, it has gained global recognition as a special occasion dedicated to literature lovers everywhere. The day celebrates books in all forms—hardcover, paperback, e-books, and audiobooks—acknowledging the unique role each plays in sharing stories, preserving knowledge, and inspiring imagination.

The purpose of this day goes beyond simply enjoying a good read; it encourages people to step away from the constant noise of television, social media, and digital notifications, and to reconnect with the slower, more reflective pace that reading offers. Books allow readers to travel across time and space, explore diverse cultures, expand their vocabulary, and develop empathy through experiencing different perspectives.

National Book Lover’s Day is also a reminder of the important role books have played in human history—preserving wisdom, documenting cultures, and fueling social change. From ancient manuscripts to modern digital publications, books remain a bridge between knowledge and curiosity. By celebrating this day, readers reaffirm the enduring cultural, educational, and emotional significance of reading, while also encouraging the next generation to embrace books as lifelong companions.

Read More

जागतिक संस्कृत दिन ०९/०८/२०२५

 

जागतिक संस्कृत दिन

    जागतिक संस्कृत दिन दरवर्षी श्रावण पौर्णिमेला (रक्षाबंधनाच्या दिवशी) साजरा केला जातो. प्रथम याची सुरुवात १९६९ साली झाली. या दिवसाचे उद्दिष्ट संस्कृत भाषेचे महत्त्व पटवून देणे, तिच्या अभ्यासाला प्रोत्साहन देणे आणि जागतिक पातळीवर तिचा प्रचार करणे हे आहे.

संस्कृत भाषेचे वैशिष्ट्य

• ही जगातील सर्वात प्राचीन व संरचित भाषांपैकी एक आहे.

• धार्मिक विधी, पूजाविधी, मंत्रोच्चार आणि शास्त्रांमध्ये याचा वापर प्राचीन काळापासून चालत आला आहे.

• वेद, उपनिषदे, पुराणे, महाभारत, रामायण यांसारखी अमूल्य ग्रंथसंपदा संस्कृतमध्ये आहे.

ऐतिहासिक पैलू

    संस्कृत भाषेचा प्रभाव केवळ भारतातच नाही तर परदेशातही दिसून येतो. युरोपीय विद्वान सर विल्यम जोन्स हे याचे एक महत्त्वाचे उदाहरण आहेत.

    १७८३ मध्ये ते ब्रिटिश सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश म्हणून कलकत्त्यात आले. तसेच एशियन सोसायटीचे संस्थापक होते. त्यांनी कालिदासांचे अभिज्ञान शकुंतलम् आणि ऋतुसंहार, तसेच जयदेवांचे गीता गोविंद यांचे इंग्रजी भाषांतर केले. तसेच मनुस्मृतीचेही इंग्रजीत भाषांतर केले.

महत्त्व: 

    जागतिक संस्कृत दिन आपल्याला या प्राचीन भाषेची श्रीमंती, तिची सांस्कृतिक मुळे आणि जागतिक वारसा जपण्याची प्रेरणा देतो.

Read More

ऑगस्ट क्रांती दिन ०९/०८/२०२५

 ऑगस्ट क्रांती दिन 

    भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यातील हा एक ऐतिहासिक आणि अत्यंत महत्त्वाचा दिवस आहे. ९ ऑगस्ट १९४२ रोजी महात्मा गांधींनी मुंबईतील ग्वालिया टँक मैदानावर (सध्याचे ऑगस्ट क्रांती मैदान) ‘भारत छोडो आंदोलन’ (Quit India Movement) सुरू करण्याचे आवाहन केले. या आंदोलनाचा प्रमुख उद्देश ब्रिटिश सत्तेला भारतातून हाकलून देऊन तात्काळ स्वातंत्र्य मिळवणे हा होता.

पार्श्वभूमी

    दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळात ब्रिटिशांनी भारतीय नेत्यांशी कोणताही सल्ला न करता भारताला युद्धात सामील केले. या घटनेमुळे भारतीयांमध्ये तीव्र असंतोष निर्माण झाला. काँग्रेस कार्यकारिणी समितीने ८ ऑगस्ट १९४२ रोजी ठराव मंजूर केला आणि दुसऱ्या दिवशी आंदोलनाची औपचारिक सुरुवात झाली.

घोषवाक्य

महात्मा गांधींचे प्रेरणादायी घोषवाक्य – "करो या मरो" (Do or Die) – हे आंदोलनाचे मुख्य ब्रीदवाक्य ठरले.

परिणाम

• हजारो स्वातंत्र्यसैनिकांनी तुरुंगवास भोगला.

• ब्रिटिशांनी कठोर दडपशाही केली, तरीही आंदोलन सुरूच राहिले.

• या चळवळीमुळे स्वातंत्र्यलढ्याला नवसंजीवनी मिळाली आणि १९४७ मध्ये स्वातंत्र्य प्राप्तीसाठी भक्कम पाया तयार झाला.

महत्त्व: हा दिवस स्वातंत्र्यासाठीच्या त्याग, धैर्य आणि एकतेचे प्रतीक म्हणून दरवर्षी स्मरणात ठेवला जातो.

Read More

जागतिक आदिवासी दिन ०९/०८/२०२५

 

जागतिक आदिवासी दिन

    जागतिक आदिवासी दिन दरवर्षी ९ ऑगस्ट रोजी साजरा केला जातो. संयुक्त राष्ट्रसंघाने (United Nations) १९९४ साली हा दिवस जाहीर केला, ज्याचा उद्देश जगभरातील आदिवासी समुदायांचे हक्क, संस्कृती, परंपरा आणि योगदान यांचा सन्मान करणे हा आहे.

    या दिवसाचे महत्त्व म्हणजे आदिवासी लोकांचे सामाजिक, आर्थिक आणि सांस्कृतिक हक्क जपणे, तसेच त्यांच्या जीवनमानात सुधारणा घडवून आणण्यासाठी जनजागृती करणे.

    

    जगभरात सुमारे ४७.६ कोटी लोक आदिवासी समाजात मोडतात, जे ९० हून अधिक देशांत राहतात.

२०२५ ची थीम – "Indigenous Youth as Agents of Change for Self-determination" 

                              (स्व-निर्णयासाठी बदलाचे वाहक म्हणून आदिवासी युवा)

    हा दिवस आपल्याला स्मरण करून देतो की, आदिवासी परंपरा जपणे म्हणजेच मानवी संस्कृतीचे वैविध्य टिकवणे होय

Read More

मुंशी प्रेमचंद जयंती ३१/०७/२०२५

 
मुंशी प्रेमचंद – संक्षिप्त परिचय

पूरा नाम: धनपत राय श्रीवास्तव

लेखन नाम: मुंशी प्रेमचंद

जन्म: 31 जुलाई 1880, लमही गाँव, वाराणसी, उत्तर प्रदेश

मृत्यु: 8 अक्टूबर 1936, वाराणसी

    मुंशी प्रेमचंद हिंदी और उर्दू साहित्य के महान कथाकार, उपन्यासकार और समाज सुधारक लेखक थे। उन्हें "उपन्यास सम्राट" की उपाधि दी गई थी। उन्होंने अपने लेखन के माध्यम से आम लोगों का जीवन, सामाजिक अन्याय, स्त्रियों की स्थिति, किसानों की पीड़ा और भ्रष्ट व्यवस्था की सच्चाई को उजागर किया।

प्रमुख रचनाएँ:

• उपन्यास: गोदान, गबन, निर्मला, कर्मभूमि, प्रेमाश्रम

• कहानी संग्रह: मानसरोवर, ईदगाह, पूस की रात, ठाकुर का कुआँ, बड़े घर की बेटी

विशेषताएँ:

• प्रेमचंद की भाषा सरल, सहज और यथार्थ से जुड़ी हुई है।

• उन्होंने अपने लेखन के माध्यम से सामाजिक परिवर्तन का संदेश दिया।

• वे महात्मा गांधी के विचारों से प्रभावित थे और स्वतंत्रता आंदोलन में भी सक्रिय रहे।

 विरासत

    मुंशी प्रेमचंद का साहित्य आज भी उतना ही प्रभावशाली है जितना उनके समय में था। उनके लेखन ने कई पीढ़ियों को प्रभावित किया है। उनकी रचनाओं पर फिल्में और नाटक भी बनाए गए हैं।

    मुंशी प्रेमचंद भारतीय साहित्य की एक अमर विभूति हैं। उनका जीवन और साहित्य आज भी समाज को आईना दिखाता है और सोचने पर मजबूर करता है।

Read More

जागतिक निसर्ग संवर्धन दिन 28/7/2025

जागतिक निसर्ग संवर्धन दिन

(World Nature Conservation Day)

प्रत्येक वर्षी 28 जुलै रोजी जागतिक निसर्ग संवर्धन दिन साजरा केला जातो.

उद्देश

या दिवसाचा मुख्य उद्देश म्हणजे

• निसर्गाचे संवर्धन करणे,

• नैसर्गिक संसाधनांचे शाश्वत वापर सुनिश्चित करणे,

• पर्यावरणाविषयी जनजागृती निर्माण करणे.

महत्त्व

1. नैसर्गिक संसाधनांचे संरक्षण:
   पाणी, हवा, जमीन, अन्न, खनिज, वनस्पती, प्राणी यांसारखी साधने मर्यादित आहेत. त्यांचे योग्य व्यवस्थापन आणि संवर्धन अत्यंत गरजेचे आहे.

2. जैवविविधतेचे रक्षण:
   जैविक संतुलन राखण्यासाठी विविध प्रजातींचे अस्तित्व आवश्यक आहे. त्यामुळे वन्यजीव व वनस्पतींचे संरक्षण अत्यावश्यक आहे.

3. मानवी जीवनासाठी आधार:
   आरोग्य, अन्न, ऊर्जा, आणि हवामान या सर्व गोष्टी निसर्गाशी निगडित आहेत. निसर्ग नष्ट झाला तर मानवाचे अस्तित्व धोक्यात येते.

इतिहास

• जागतिक निसर्ग संवर्धन दिनाची सुरुवात 1997-98 मध्ये IUCN (International Union for Conservation of Nature) या संस्थेने केली.

• भारतातही या दिवशी 'LiFE (Lifestyle for Environment)' उपक्रम राबवला जातो.

२०२५ ची थीम

"Connecting People and Plants: Exploring Digital Innovation in Wildlife Conservation"

(लोकांना वनस्पतींसोबत जोडणे आणि वन्यजीव संवर्धनात डिजिटल नवोन्मेषाचा वापर)

या दिवशी आपण काय करू शकतो

1. वृक्षारोपण करा: स्थानिक प्रजातींची लागवड करा.

2. स्वच्छता अभियानात सहभागी व्हा: जलस्रोत, समुद्रकिनारे, डोंगर परिसर स्वच्छ ठेवा.

3. कचराव्यवस्थापन करा: प्लास्टिक टाळा, पुनर्वापर करा.

4. LiFE उपक्रम अंगीकारा: पाणी, वीज आणि नैसर्गिक संसाधनांचा जपून वापर करा.

5. पर्यावरण संस्थांशी जोडा: स्वयंसेवक म्हणून पर्यावरणपूरक कार्यात सहभागी व्हा.

6. जनजागृती करा: शाळा, कॉलेज, सोशल मीडियाद्वारे पर्यावरणाचे महत्त्व पसरवा.

जागतिक निसर्ग संवर्धन दिन आपणास पृथ्वीवरील संसाधनांची मर्यादा आणि संवर्धनाची गरज लक्षात आणून देतो.

"आपण निसर्ग जपला तरच निसर्ग आपल्याला जगू देईल."

 

Read More

Kargil Vijay Diwas 26/07/2025

  

Kargil Vijay Diwas 2025: Honouring 26 Years of Bravery and Sacrifice 

As India prepares to mark the 26th anniversary of Kargil Vijay Diwas on July 26, 2025, the Indian Army has launched a series of commemorative events to pay tribute to the courage and sacrifice of its soldiers during the 1999 Kargil conflict.

Remembering Operation Vijay

The Indian Army has begun sharing poignant moments from Operation Vijay, the military campaign that led to India’s decisive victory in the high-altitude conflict with Pakistan in 1999. Between May and July 1999, Indian forces successfully reclaimed key peaks such as Tiger Hill, driving out Pakistani infiltrators who had occupied strategic posts along the Line of Control (LoC) in Jammu & Kashmir.

In a post on platform X, the Army stated: 

“Kargil Vijay Diwas 2025: 30 Days to Go… 30 Days to Remember 

A tribute to the unmatched valour of our bravehearts.

Their courage echoes through the heights of Kargil, forever etched in the soul of India.”

A National Outreach: Honouring the Fallen Heroes

In a deeply personal initiative, the Army is reaching out to the families of all 545 martyrs who laid down their lives during the conflict. This outreach covers households in 25 states, 2 Union Territories, and Nepal, where Army officers are:

• Delivering letters of gratitude

• Presenting commemorative mementoes

• Sharing detailed information on welfare schemes

• Gathering feedback on any unresolved issues faced by families

One such moving tribute included a visit to the parents of Captain Vijayant Thapar, who was martyred in the conflict. Army personnel visited their home in Noida and presented a special memento.

Preserving History at Kargil War Memorial

As part of preserving the legacy of the war heroes, the Army is also collecting personal memorabilia—photos, letters, uniforms—from the families of martyrs. These will be curated and preserved at the Kargil War Memorial in Dras, Ladakh.

Read More

लोकमान्य टिळक जयंती – २३ जुलै २०२५

 

लोकमान्य टिळक जयंती – भारतीय राष्ट्रवादाचे प्रतीक

प्रत्येक वर्षी २३ जुलै रोजी आपण लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक यांची जयंती साजरी करतो. ते भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीचे एक महान नेते, समाजसुधारक, पत्रकार आणि विचारवंत होते. “स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि तो मी मिळवणारच” हे त्यांचे घोषवाक्य आजही देशभक्तीचे प्रतीक मानले जाते.

जीवन परिचय

• जन्म: २३ जुलै १८५६, रत्नागिरी, महाराष्ट्र

• शिक्षण: पुणे येथील डेक्कन कॉलेजमधून गणित व कायद्यात पदवी

• व्यवसाय: शिक्षक, वकील, लेखक आणि समाजसुधारक

• लोकांनी दिलेले मानवी नाव: “लोकमान्य” – जनतेने मान्यता दिलेला नेता

स्वातंत्र्यलढ्यातील योगदान

• भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसमध्ये त्यांनी ‘गरमपंथीय’ विचारसरणीचा पुरस्कार केला.

• ते लाल-बाल-पाल या तिन्ही प्रभावशाली नेत्यांपैकी एक होते.

• ब्रिटिश सत्तेविरुद्ध त्यांनी ठाम भूमिका घेतली आणि अनेकदा कारावास भोगावा लागला.

• त्यांनी तरुणांमध्ये क्रांतीची भावना चेतवली आणि स्वदेशी चळवळीस चालना दिली.

पत्रकारिता आणि लेखन

• टिळकांनी सुरू केलेले ‘केसरी’ (मराठी) व ‘मराठा’ (इंग्रजी) हे वृत्तपत्रे ब्रिटिश सत्तेविरुद्ध जागृती करणारे प्रभावी माध्यम ठरले.

• त्यांनी लिहिलेल्या ‘गीतारहस्य’ या ग्रंथात त्यांनी भगवद्गीतेच्या कर्मयोगावर भाष्य केले.

सामाजिक एकतेसाठी उपक्रम

• त्यांनी गणेशोत्सव आणि शिवजयंती सारख्या सार्वजनिक सणांचा उपयोग समाजजागृतीसाठी केला.

• त्यांनी शिक्षणप्रसार, स्वदेशी वस्तूंचा वापर, आणि राष्ट्रीय अभिमान यावर भर दिला.

    लोकमान्य टिळक हे केवळ स्वातंत्र्यसैनिक नव्हते, तर ते एक दूरदृष्टी असलेले विचारवंत, समाजशिल्पकार आणि राष्ट्रनायक होते. त्यांची जयंती ही राष्ट्रभक्ती, समाजजागृती आणि कर्मशीलतेचे स्मरण घडवणारा प्रेरणादिन आहे.

Read More

चंद्रशेखर आझाद जयंती – २३ जुलै २०२५

 

चंद्रशेखर आझाद जयंती 

        २३ जुलै हा दिवस भारताच्या स्वातंत्र्य लढ्याचे धगधगते प्रतीक आणि अजरामर क्रांतिकारक चंद्रशेखर आझाद यांची जयंती म्हणून साजरा केला जातो. त्यांच्या साहस, देशभक्ती आणि आत्मबलिदानाने संपूर्ण पिढ्यांना प्रेरणा दिली आहे.

• चंद्रशेखर आझाद यांचा जन्म २३ जुलै १९०६ रोजी भाभरा (मध्यप्रदेश) येथे झाला.

• त्यांनी लहान वयातच असहकार आंदोलनात भाग घेतला.

• अटक केल्यानंतर न्यायालयात स्वतःचे नाव “आझाद”, वडिलांचे नाव “स्वातंत्र्य” आणि पत्ता “कारागृह” सांगितल्याने ते “आझाद” या नावाने ओळखले जाऊ लागले. 

• चंद्रशेखर आझाद हे हिंदुस्तान सोशलिस्ट रिपब्लिकन असोसिएशन (HSRA) या संघटनेचे प्रमुख सदस्य होते. 

• भगतसिंग, राजगुरू, सुखदेव यांसारख्या क्रांतिकाऱ्यांसोबत त्यांनी ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध अनेक धाडसी योजना आखल्या. 

• त्यांच्या नेतृत्वाखाली काकोरी कांड, लाला लाजपतराय यांचा बदला घेणे असे अनेक प्रसंग घडले. 

• २७ फेब्रुवारी १९३१ रोजी प्रयागराज येथील अल्फ्रेड पार्क मध्ये ब्रिटिश पोलीसांनी त्यांना घेरले.

• त्यांनी अत्यंत शौर्याने लढा दिला आणि पकडले जाण्यापूर्वी स्वतःवर गोळी झाडून वीरमरण स्वीकारले.

• त्यांच्या सन्मानार्थ अल्फ्रेड पार्कचे नाव "चंद्रशेखर आझाद पार्क" असे ठेवण्यात आले आहे.

• अनेक शैक्षणिक संस्था, रस्ते, आणि सार्वजनिक ठिकाणांना त्यांच्या नावाने गौरवण्यात आले आहे.

• त्यांचा जीवनप्रवास तरुणांना धैर्य, निष्ठा आणि राष्ट्रभक्तीची शिकवण देतो.

        

Read More

राष्ट्रीय प्रसारण दिन (National Broadcasting Day) — २३ जुलै २०२५

 

राष्ट्रीय प्रसारण दिन (National Broadcasting Day) 

        राष्ट्रीय प्रसारण दिन दरवर्षी २३ जुलै रोजी साजरा केला जातो. या दिवशी भारतात रेडिओ माध्यमाच्या प्रारंभाचा स्मरणोत्सव केला जातो. हा दिवस केवळ तंत्रज्ञानाचा इतिहास नव्हे, तर माध्यमाच्या सामाजिक, शैक्षणिक आणि सांस्कृतिक योगदानाचेही प्रतीक आहे.

इतिहास आणि उद्गम

• १९२७ सालच्या २३ जुलै रोजी इंडियन ब्रॉडकास्टिंग कंपनी (IBC) ने मुंबई येथून भारतातील पहिले रेडिओ प्रसारण सुरू केले.

• ८ जून १९३६ रोजी या सेवेचे नामकरण ऑल इंडिया रेडिओ (AIR) असे करण्यात आले.

• १९५६ मध्ये AIR ला "आकाशवाणी" हे संस्कृतनिष्ठ नाव देण्यात आले.

• १९५७ मध्ये विविध भारती सेवा सुरू करण्यात आली, ज्यात चित्रपटसंगीत आणि मनोरंजनावर आधारित कार्यक्रम प्रसारित होऊ लागले.

महत्व आणि प्रभाव

• रेडिओने ग्रामीण भागातील नागरिकांपर्यंत महत्त्वाची माहिती, शिक्षण, आरोग्य सेवा व सरकारी योजना पोहोचवल्या.

• हे माध्यम राष्ट्र निर्माण आणि सामाजिक सलोखा वाढवणारे प्रभावी साधन ठरले.

• सध्या AIR च्या ५९१ हून अधिक केंद्रांद्वारे, २३ प्रमुख भाषा आणि १४६ बोली भाषांमध्ये प्रसारण केले जाते, जे देशाच्या ९८% लोकसंख्येपर्यंत पोहोचते.

Read More

World Population Day 11/07/2025

 

World Population Day – July 11, 2025

World Population Day is observed every year on July 11 to raise awareness about population issues and their impact on global development, the environment, and human rights.

History

• Established in 1989 by the United Nations after the world population reached 5 billion on July 11, 1987. This milestone, known as "Five Billion Day", inspired the creation of the observance.

• Dr. K.C. Zachariah, a senior demographer at the World Bank, proposed the idea to highlight population growth and its challenges.

Significance

World Population Day serves to:

• Promote sustainable development and address population-related challenges.

• Advocate for reproductive health, family planning, and maternal and child health.

• Highlight the importance of gender equality, youth empowerment, and equal access to education and healthcare.

Over time, the focus has expanded from simply tracking population growth to advocating for broader human rights, including reproductive rights and choices.

Global Population Outlook

• By 2025, the world’s population is expected to exceed 8.23 billion, putting pressure on resources, ecosystems, and climate resilience, especially in developing regions.

Theme for 2025

"Empowering young people to create the families they want in a fair and hopeful world."

This year's theme emphasizes the need to provide young people with the tools, knowledge, and rights to make informed decisions about their futures and reproductive choices.

Read More

राष्ट्रीय डाक कर्मचारी दिन 01/05/2025

 

राष्ट्रीय डाक कर्मचारी दिन २०२५: संचार व्यवस्थेचे नायक

डाक कर्मचारी आपल्या संचार व्यवस्थेचा आधारस्तंभ आहेत. डिजिटल युगातही, विशेषतः ग्रामीण आणि दुर्गम भागात, त्यांचे कार्य आजही अत्यंत महत्त्वाचे आहे. दरवर्षी १ जुलै रोजी राष्ट्रीय डाक कर्मचारी दिन साजरा केला जातो, ज्याद्वारे प्रत्येक ऋतूमध्ये अपार कष्ट घेऊन आपली पत्रे व पार्सल सुरक्षितपणे आणि वेळेवर पोहोचवणाऱ्या डाक कर्मचाऱ्यांच्या निष्ठा व समर्पणाचा सन्मान केला जातो.

राष्ट्रीय डाक कर्मचारी दिनाची सुरूवात प्रथम १९९७ मध्ये अमेरिकेतील सिएटल शहरात झाली. काही डाक कर्मचाऱ्यांच्या गटाने आपल्या सहकाऱ्यांच्या मेहनतीची कदर करण्यासाठी हा दिवस सुरू केला.

काळानुसार हा उत्सव लोकप्रिय झाला आणि हळूहळू संपूर्ण अमेरिकेत पसरला.

डाक सेवेची परंपरा शतकांपूर्वीपासून सुरू आहे.

• अमेरिकेत औपचारिक डाक वितरणाची सुरुवात १८व्या शतकात झाली.

• काळानुसार, डाक कर्मचाऱ्यांचे कार्य केवळ पत्र पोहोचवण्यापुरते न राहता औषधे, कायदेशीर नोटिसा, पेन्शन, आणि मतदार संबंधित माहिती पोहोचवण्यापर्यंत विस्तारले.

• डाक कर्मचारी अनेकांसाठी केवळ संचार माध्यम नसून, जीवनरेषाच ठरले.

राष्ट्रीय डाक कर्मचारी दिन हा सर्व डाक कर्मचारी — वाहक, लिपिक, छाटणी कर्मचारी, आणि सहाय्यक टीम — यांच्या प्रति कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा दिवस आहे. प्रत्येक वितरणामागील त्यांचा घाम, संयम आणि जबाबदारीची आठवण करून देत, हा दिवस त्यांच्या समर्पणाला सलाम करण्याचे प्रतीक ठरतो.

Read More