महात्मा फुले स्मृतिदिन 28/11/2024

महात्मा ज्योतिराव गोविंदराव फुले यांचा स्मृतिदिन 28 नोव्हेंबर रोजी साजरा केला जातो. महात्मा फुले हे भारतातील एक महान समाजसुधारक, शिक्षणतज्ञ आणि विचारवंत होते. त्यांनी सामाजिक असमानता, जातिव्यवस्था आणि महिलांच्या दमनाविरुद्ध आपला आवाज बुलंद केला.

महात्मा फुले म्हणायचे की, "ज्ञान हेच खरे स्वातंत्र्य आहे." ते मानत की समाजात परिवर्तन घडवायचे असेल तर शिक्षणाला महत्त्व द्यावे लागेल.

शिक्षण क्षेत्रात योगदान:

1848 साली पुण्यात पहिली मुलींची शाळा स्थापन केली.

सावित्रीबाई फुले या त्यांच्या पत्नीला शिक्षण दिले आणि शिक्षिका बनवले.

सत्यशोधक समाजाची स्थापना (1873):

जातीयवाद, अंधश्रद्धा आणि सामाजिक भेदभाव यांविरुद्ध लढण्यासाठी सत्यशोधक समाज स्थापन केला.

महिलांचा सन्मान व हक्क:

स्त्रियांना शिक्षण मिळावे, विधवांना पुनर्विवाहाची संधी मिळावी यासाठी प्रयत्न केले.

त्यांनी स्त्रियांना केवळ शिक्षणच दिले नाही, तर त्यांच्या आत्मसन्मानासाठी कार्य केले. त्यांनी विधवा पुनर्विवाहाला मान्यता दिली आणि बालविवाहाच्या विरोधात समाजाला जागृत केले आणि सतीप्रथेला विरोध केला.

शेतकऱ्यांसाठी कार्य:

शेतकरी, कामगार आणि इतर श्रमिक वर्गासाठी त्यांचे हक्क व न्याय मिळावा यासाठी त्यांनी आवाज उठवला.

त्यांनी आपल्या शेतकरी बांधवांसाठी पाणीवाटप आणि सिंचनाच्या व्यवस्थेसाठी विचार मांडले. जलसंपत्तीचा योग्य वापर कसा करावा यासाठी त्यांनी लोकांना जागृत केल.

धार्मिक अंधश्रद्धांचा विरोध:

ज्योतिराव फुले यांनी धर्माच्या नावाखाली होणाऱ्या अंधश्रद्धा आणि भेदभावाविरुद्ध संघर्ष केला. त्यांनी सांगितले की धर्माचा उपयोग समाजाला एकत्र आणण्यासाठी व्हायला हवा, विभाजनासाठी नव्हे.

'गुलामगिरी' हा ग्रंथ:1873 साली त्यांनी 'गुलामगिरी' हा ग्रंथ लिहिला, ज्यामध्ये त्यांनी भारतीय समाजातील जातीव्यवस्थेचा कठोर समाचार घेतला. हा ग्रंथ त्यांच्या क्रांतिकारी विचारांचा आणि सामाजिक सुधारणा चळवळीचा पाया आहे.

स्मृतिदिनाचे महत्त्व:

महात्मा फुले यांच्या स्मृतिदिनानिमित्त, त्यांच्या विचारांची आणि कार्याची आठवण ठेवून सामाजिक सुधारणा आणि समानतेसाठी योगदान देण्याची प्रेरणा मिळते. या दिवशी विविध ठिकाणी त्यांना श्रद्धांजली वाहिली जाते, विचारमंथन परिषदा घेतल्या जातात, आणि त्यांच्या शिकवणुकींचे स्मरण केले जाते.

महात्मा फुले यांची शिकवण आजही समाजासाठी मार्गदर्शक ठरते आणि समताधिष्ठित समाजाच्या निर्मितीसाठी प्रेरणादायी आहे.