लाल बहादूर शास्त्री जयंती 02/10/2024

 

लाल बहादूर शास्त्री हे भारताचे दुसरे पंतप्रधान होते आणि त्यांचा साधेपणा, प्रामाणिकपणा, आणि राष्ट्रभक्तीमुळे त्यांची ओळख होती. त्यांचा जन्म 2 ऑक्टोबर 1904 रोजी उत्तर प्रदेशमधील मुगसर येथे झाला होता. शास्त्रीजींनी त्यांच्या संपूर्ण जीवनात भारतीय स्वातंत्र्य लढ्यात आणि देशाच्या विकासात महत्त्व पूर्ण योगदान दिले.

प्रारंभिक जीवन:

लाल बहादूर शास्त्री यांचे मूळ नाव लाल बहादूर श्रीवास्तव होते. त्यांचे वडील एक शाळामास्तर होते आणि त्यांच्या वडिलांचे लहानपणीच निधन झाले. त्यामुळे त्यांच्या कुटुंबाला खूप आर्थिक अडचणींना सामोरे जावे लागले. शास्त्रीजींनी लहान वयातच स्वावलंबी जीवनाचा स्वीकार केला. त्यांनी काशी विद्यापीठात (विद्या मंदिर) शिक्षण घेतले आणि त्यांना 'शास्त्री' ही पदवी मिळाली, जी नंतर त्यांच्या नावाचा भाग बनली.

स्वातंत्र्य लढा:

शास्त्रीजींनी महात्मा गांधी यांच्या प्रभावाखाली भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीत सक्रिय भाग घेतला. त्यांनी 1921 मध्ये असहकार आंदोलनात भाग घेतला आणि त्यानंतर अनेक आंदोलने केली. ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध लढताना त्यांना अनेक वेळा तुरुंगात टाकले गेले.

स्वातंत्र्यानंतरचे कार्य:

स्वातंत्र्यानंतर शास्त्रीजींनी विविध सरकारी पदांवर काम केले. त्यांनी परिवहन मंत्री म्हणून सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्थेचे आधुनिकीकरण केले आणि रेल्वे मंत्री म्हणून भारतातील रेल्वे व्यवस्थेत सुधारणांवर भर दिला. त्यांच्या साधेपणाचे उदाहरण म्हणजे, त्यांनी रेल्वे अपघातानंतर जबाबदारी स्वीकारून रेल्वे मंत्रिपदाचा राजीनामा दिला.

पंतप्रधानपद:

1964 मध्ये जवाहरलाल नेहरू यांच्या निधनानंतर लाल बहादूर शास्त्री भारताचे दुसरे पंतप्रधान झाले. त्यांच्या कार्यकाळात भारताने अनेक आंतरराष्ट्रीय आव्हानांना सामोरे गेले. 1965 च्या भारत-पाकिस्तान युद्धात त्यांनी देशाला एकत्रित केले आणि याच काळात त्यांनी "जय जवान, जय किसान" हा प्रसिद्ध नारा दिला, ज्यामुळे सैनिक आणि शेतकऱ्यांची महत्त्वता अधोरेखित झाली.

ताश्कंद करार आणि मृत्यू:

भारत आणि पाकिस्तानमध्ये 1965 च्या युद्धानंतर ताश्कंद येथे शांतता करार झाला. हा करार 10 जानेवारी 1966 रोजी झाला, परंतु त्याच रात्री शास्त्रीजींचे रहस्यमयरीत्या निधन झाले. त्यांच्या मृत्यूची कारणे अजूनही स्पष्टपणे समजलेली नाहीत, परंतु त्यांचा मृत्यू भारतासाठी मोठा धक्का होता.

वारसा:

लाल बहादूर शास्त्री यांची प्रतिमा एका साध्या, प्रामाणिक आणि कर्तव्यनिष्ठ नेत्याची होती. "जय जवान, जय किसान" हे त्यांचे घोषवाक्य आजही भारतीयांना प्रेरणा देत आहे. त्यांचे जीवन आणि कार्य राष्ट्रसेवेचे उत्कृष्ट उदाहरण होते, आणि त्यांचा साधेपणा आणि निःस्वार्थ सेवा यासाठी ते आजही लोकांच्या हृदयात स्थान मिळवून आहेत.